युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीले २२.१ अर्ब युरोको अभूतपूर्व बजेट सुरक्षित गर्दै अन्तरिक्ष योजनामा तीव्रता ल्याउने तयारी

युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी (इएसए) ले आउने तीन वर्षका लागि २२.१ अर्ब युरोको बजेट सुनिश्चित गरेको घोषणा गरेको छ। जर्मनीको ब्रेमेन सहरमा बसेको मन्त्रीस्तरीय परिषद्को बैठकपछि एजेन्सीले सार्वजनिक गरेको विवरणअनुसार यो बजेट इएसएले सन् २०२२ मा पाएको प्रतिबद्धताभन्दा पाँच अर्ब युरो बढी हो। इएसएका महानिर्देशक जोसेफ एशबाखरले यसलाई “पहिले कहिल्यै नभएको” साधन जुटानका रूपमा वर्णन गरे।

बैठकअघि विज्ञहरूले करिब २० अर्ब युरो जति बजेट हुने अनुमान गरेका थिए। तर अन्ततः सदस्य मुलुकहरूले अपेक्षाभन्दा धेरै ठूलो रकम प्रतिबद्ध गरे, जसलाई एशबाखरले यूरोपले अन्तरिक्ष क्षेत्रमा देखाएको नयाँ प्राथमिकताको संकेतका रूपमा व्याख्या गरे। उनको भनाइमा, “अन्तरिक्ष आज एउटा तीव्र गतिमा फैलिंदै गएको आर्थिक क्षेत्र बनिसकेको छ, सुरक्षा र रक्षा दुवैका लागि यसको भूमिका झनै महत्वपूर्ण बन्दै गएको छ।”

इएसएले आगामी वर्षहरूमा नागरिक अन्तरिक्ष योजनाहरूलाई व्यवस्थित रूपमा अघि बढाउन युरोपेली संघका विभिन्न निकायहरूसँग थप सहकार्य गर्ने तयारी गरेको जनाएको छ। संस्थाले रसदपूर्वाधार, प्रक्षेपण प्रविधि, वैज्ञानिक अनुसन्धानदेखि नयाँ उपग्रह प्रणाली विकाससम्मका थुप्रै परियोजनामा लगानी विस्तार गर्ने योजना बनाएको छ।

हाल विश्वभर अन्तरिक्ष उद्योग निजी क्षेत्रमा केन्द्रित हुँदै गएको छ। विशेष गरी अर्बपति एलन मस्कको स्पेसएक्सले विश्वव्यापी प्रक्षेपण क्षमतामा अग्रता जमाएसँगै परम्परागत अन्तरिक्ष एजेन्सीले नयाँ मोडेलमा प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने दबाब बढेको विशेषज्ञहरूको मूल्यांकन छ। रुसद्वारा युक्रेनमाथि आक्रमण पश्चात् युरोपले रूसी रकेट प्रयोग गर्न नसक्दा आफ्नै प्रक्षेपण क्षमता कमजोर बनेको थियो। यही पृष्ठभूमिमा इएसएको बजेट वृद्धि अझै महत्वपूर्ण मानिएको छ।

यता, अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प पुनः ह्वाइट हाउस फर्किएसँगै नासा बजेटमा कटौती हुनसक्ने संकेतले अन्तरिक्ष अनुसन्धानको दीर्घकालीन भविष्यबारे चर्चा चर्किएको छ। नासाले भने मंगल ग्रहमा जीवनका संकेत खोज्ने रोभर “रोजालिन्ड फ्र्याङ्कलिन” परियोजनालाई सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता दोहोर्‍याएको छ। यो मिसन सन् २०२८ मा प्रक्षेपण गर्ने योजना रहेको छ।

युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीद्वारा सुरक्षित गरिएको नयाँ बजेटलाई विशेषज्ञहरूले अन्तरिक्ष स्वायत्तता पुनःस्थापना गर्ने, वैज्ञानिक अनुसन्धानलाई गहिरो बनाउने र भविष्यका प्रक्षेपण प्लेटफर्म पुनर्निर्माण गर्ने दिशामा महत्वपूर्ण कदमका रूपमा मूल्यांकन गरेका छन्।