पेट्रोलियम आयातमा मात्रै ४५ अर्ब खर्च, वैकल्पिक ऊर्जा अपरिहार्य

काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो दुई महिनामा मात्रै नेपालले ४५ अर्ब ३९ करोड रुपैयाँभन्दा बढी पेट्रोलियम पदार्थ आयात गरेको छ। भन्सार विभागका अनुसार पेट्रोलियम पदार्थ नै सबैभन्दा ठूलो आयात वस्तु बनेको छ, जसले कुल आयात रकममा ठूलो हिस्सा ओगटेको छ।

नेपालको कुल आयात रकम ३ खर्ब ५ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी पुगेको अवस्थामा पेट्रोलियम पदार्थले मात्र झण्डै १५ प्रतिशत हिस्सा लिएको छ। पेट्रोलियममा यति ठूलो खर्चले विदेशी मुद्रा सञ्चिति र भुक्तानी सन्तुलनमा प्रत्यक्ष दबाब परेको विज्ञहरूको भनाइ छ।

विकासशील मुलुक नेपालका लागि इन्धन आयातमा निर्भरता दीर्घकालीन रूपमा गम्भीर चुनौती मानिएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियमको मूल्य उतारचढावले अर्थतन्त्रलाई अस्थिर बनाइरहेको सन्दर्भमा, वैकल्पिक ऊर्जा स्रोततर्फ ध्यान दिन अपरिहार्य देखिएको छ।

ऊर्जा विज्ञहरूका अनुसार, नेपालसँग पर्याप्त जलविद्युत् उत्पादनको सम्भावना भए पनि यसको प्रभावकारी प्रयोग हुन सकेको छैन। त्यस्तै, सौर्य, बायोग्यास र अन्य नवीकरणीय स्रोतलाई पनि दिगो विकाससँग जोडेर विस्तार गर्नुपर्ने आवश्यकता बढेको छ।

नीति विश्लेषकहरूको भनाइमा, यदि सरकारले तत्काल वैकल्पिक ऊर्जा विस्तार र पेट्रोलियम खपत घटाउने रणनीति नअपनाए, व्यापार घाटा झन् बढ्ने र विदेशी मुद्रा सञ्चिति संकट गहिरिने सम्भावना छ।