साउनमा निर्यात संरचनामा उपभोग्य वस्तुको दबदबा, व्यापार सर्त ३.७ प्रतिशतले घट्यो

काठमाडौं, भदौ — नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो महिनामा वैदेशिक व्यापार संरचना र मूल्य सूचकाङ्कमा उल्लेख्य परिवर्तन देखिएको छ। निर्याततर्फ अन्तिम उपभोग्य वस्तुको हिस्सा उच्च भए पनि आयाततर्फ मध्यवर्ती वस्तुको प्रभावकारी दबदबा देखिएको छ।

समीक्षा अवधिमा कुल निर्यातमा अन्तिम उपभोग्य वस्तुको हिस्सा ६९.१ प्रतिशत पुगेको छ। मध्यवर्ती वस्तुको हिस्सा २९.९ प्रतिशत र पुँजीगत वस्तुको हिस्सा १ प्रतिशत मात्र रहेको छ।
गत वर्ष सोही अवधिमा भने निर्यात संरचना फरक थियो — अन्तिम उपभोग्य वस्तुको हिस्सा ४४.३ प्रतिशत, मध्यवर्ती वस्तुको ५४.६ प्रतिशत र पुँजीगत वस्तुको १.१ प्रतिशत रहेको थियो। यसले देखाउँछ कि यसपटक निर्यातमा घरेलु उपभोगका वस्तुको भूमिका उच्च बनेको छ।

कुल आयाततर्फ भने मध्यवर्ती वस्तुले ५६.२ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ। अन्तिम उपभोग्य वस्तुको हिस्सा २६.२ प्रतिशत र पुँजीगत वस्तुको हिस्सा ७.६ प्रतिशत रहेको छ।
अघिल्लो वर्ष सोही अवधिमा यी अनुपात क्रमशः ४०.१ प्रतिशत, ५०.७ प्रतिशत र ९.२ प्रतिशत रहेका थिए। यसरी हेर्दा, यस वर्ष अन्तिम उपभोग्य वस्तुको आयात घटेको र मध्यवर्ती वस्तुको आयात बढेको देखिन्छ।

भन्सार तथ्याङ्कमा आधारित एकाइ मूल्य सूचकाङ्क (Unit Value Index) अनुसार २०८२ साउन महिनामा निर्यात मूल्य सूचकाङ्क ३.८ प्रतिशतले घट्यो भने आयात मूल्य सूचकाङ्क ०.०४ प्रतिशतले घट्यो।
यस अवधिमा व्यापारको सर्त (Terms of Trade) ३.७ प्रतिशतले कमजोर भएको देखिन्छ। यसको अर्थ नेपालले निर्यात गर्ने वस्तुको तुलनामा आयात गर्ने वस्तुको मूल्य प्रभावकारी रूपमा बढ्दो अवस्थामा रहेको छ।

विशेषज्ञहरूका अनुसार निर्यातमा उपभोग्य वस्तुको उच्च हिस्सा देखिनु छोटो अवधिमा सकारात्मक भए पनि दीर्घकालीन रूपमा निर्यातको गुणस्तर र विविधीकरणमा चुनौती कायम छ। आयाततर्फ मध्यवर्ती वस्तुको उच्च हिस्सा उत्पादन र औद्योगिक क्रियाकलाप विस्तारसँग सम्बन्धित देखिए पनि पुँजीगत वस्तुको हिस्सा घट्नु दीर्घकालीन विकासमा अवरोध हुन सक्ने चेतावनी दिइएको छ।
त्यसैगरी, व्यापारको सर्त कमजोर हुनु नेपालको निर्यात वस्तु अझै मूल्य प्रतिस्पर्धामा पिछडिरहेको संकेत मानिएको छ।