श्रावणमा तेलदेखि गलैचासम्म: शीर्ष १० निर्यात वस्तु

काठमाडौं – आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो महिनामा (श्रावण) नेपालले परम्परागत बल भएका वस्तुहरूकै निर्यातमा प्रमुख योगदान देखाएको छ। भन्सार विभागका अनुसार, शीर्ष १० निर्यात वस्तुले कुल निर्यात आयको ठूलो हिस्सा ओगटेका छन्।

१. वनस्पति तेल तथा बोसो

सबैभन्दा ठूलो निर्यात वस्तु वनस्पति तेल तथा बोसो (अध्याय १५) रह्यो। श्रावण महिनामा यस खण्डको निर्यात मूल्य मात्रै १२ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। तर यसै वस्तुको आयात १३ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ पुगेकाले, कुलमा भने १ अर्ब १३ करोड घाटा देखिएको छ।

२. मानव–निर्मित धागो

मानव–निर्मित धागो तथा रेशा (अध्याय ५५) को निर्यात १ अर्ब ७ करोड रुपैयाँ भएको छ। आयातको मूल्य १ अर्ब ७७ करोड रुपैयाँ रहेकाले, यस खण्डमा पनि घाटा कायम छ।

३. गलैचा

नेपालको परम्परागत चिनारी बनेको गलैचा (अध्याय ५७) ले ८७ करोड रुपैयाँ निर्यात गरेको छ। आयात ६ करोड ५५ लाख रुपैयाँ मात्रै रहेकाले, यस क्षेत्रमा ८ अर्ब ९ करोडभन्दा बढी अधिशेष देखिएको छ, जुन नेपाली हस्तशिल्प उद्योगका लागि बलियो आधार मानिन्छ।

४. कफी, चिया र मसला

नेपालका कफी, चिया र मसला (अध्याय ९) को निर्यात ८४ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। यद्यपि, आयात अझै ९४ करोड रुपैयाँ रहेको छ, जसले १० करोड घाटा ल्याएको छ।

५. काठ तथा काठका उत्पादन

काठ तथा काठका उत्पादन (अध्याय ४४) को निर्यात ७१ करोड रुपैयाँ पुगेको छ भने आयात ३१ करोड रुपैयाँ मात्र छ। यस खण्डमा ४० करोडभन्दा बढी अधिशेष देखिएको छ, जुन काठ उद्योगका लागि बलियो आधार मानिएको छ।

६. तयार पोशाक (नन–निटेड)

तैयार पोशाक तथा लुगा (अध्याय ६२) को निर्यात ७ अर्ब ३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। तर आयात २३ अर्ब १८ करोड रुपैयाँभन्दा बढी भएकाले, यस क्षेत्र अझै ठूलो घाटामै छ।

७. बुनेका कपडा तथा रेशा

विविध बुनेका कपडा तथा विशेष यार्न (अध्याय ५६) को निर्यात ५ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। आयात १ अर्ब रुपैयाँभन्दा कम रहँदा यो खण्डमा उल्लेख्य अधिशेष देखिएको छ।

८. फलाम–स्टिलका सामान

फलाम तथा स्टिलका बनेका सामान (अध्याय ७३) निर्यात ५ करोड ६४ लाख रुपैयाँ पुगेको छ। तर आयात २२ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी भएकाले घाटा अत्यधिक छ।

९. खेलौना तथा खेलकुद सामग्री

खेलौना तथा खेलकुद सामग्री (अध्याय ९५) निर्यात १ अर्ब ९५ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। आयात ३ अर्ब २८ करोड रुपैयाँभन्दा बढी रहँदा घाटा कायम छ।

१०. औषधि उत्पाद

औषधि तथा स्वास्थ्य सामग्री (अध्याय ३०) निर्यात १ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। तर आयात ३२ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी भएकाले, कुल घाटा ठूलो छ।

श्रावण महिनामा शीर्ष १० निर्यात वस्तुमा वनस्पति तेल, तयार पोशाक, कपडा, गलैचा, काठका उत्पादन, र चिया–कफी–मसला नै अगाडि रहे। परम्परागत उद्योग (गलैचा, काठ, हस्तशिल्प) ले अधिशेष देखाउँदा पनि, औद्योगिक वस्तु र कृषि–निर्भर खण्डमा घाटा हाबी छ।

यसले देखाउँछ, नेपालको निर्यात अझै साँघुरो छ र आयात–निर्भरता बढ्दै गएको छ। दीर्घकालीन समाधानका लागि उद्योगीकरण, निर्यात विविधीकरण, र कृषि आत्मनिर्भरता तत्काल प्राथमिकतामा पर्नु जरुरी छ।