घरजग्गा कारोबार घट्यो, तर राजस्वमा ८ प्रतिशत वृद्धि

चालु आर्थिक वर्षको जेठ महिनामा घरजग्गा कारोबारमा गत वर्षको तुलनामा उल्लेख्य कमी आएको देखिएको छ। भूमि व्यवस्था तथा अभिलेख विभागका अनुसार घरजग्गा कारोबार १२ प्रतिशतले घटेको छ भने सोही अवधिमा संकलन भएको राजस्व भने ८ प्रतिशतले बढेको छ। यो परिघटना नेपालको वर्तमान रियल स्टेट बजारमा भइरहेको मूल्य वृद्धिको सूचक हो।

गत वर्षको जेठ महिनामा देशभर १ लाख ७५ हजार ६२० पटक घरजग्गाको कारोबार भएको थियो। तर, यो वर्ष उक्त संख्या घटेर १ लाख ५६ हजार ७५२ मा सीमित भयो। त्यसमध्ये ५६ हजार कारोबार लिखत पारित भएर सम्पन्न भएका छन्। गत वर्ष यो संख्या ६१ हजार १६१ थियो। कारोबार घटे पनि राजस्वमा आएको वृद्धिले उच्च मूल्यको सम्पत्ति किनबेच भएको संकेत गर्छ।

राजस्व संकलनको हिसाबले हेर्दा, गत वर्षको जेठमा ४ अर्ब ३३ करोड रुपैयाँभन्दा बढी संकलन भएकोमा यस वर्ष सो रकम ४ अर्ब ७२ करोड नाघेको छ। मूल्य वृद्धिको यो अवस्था राजधानीसहित केही सहरहरूमा जमिनको मूल्य अनियन्त्रित रूपमा बढिरहेको पुष्टि हो। यसले आम सर्वसाधारणका लागि घरजग्गा खरिद झनै कठिन हुने संकेत गर्छ।

घरजग्गा टुक्र्याउने (कित्ताकाट) कार्य पनि यस वर्ष कम भएको छ। गत वर्ष ७२ हजार ६७५ कित्तालाई विभाजन गरेर १ लाख ६५ हजार ४०० कित्तामा रूपान्तरण गरिएको थियो। यस वर्ष यो संख्या घटेर ६४ हजार ४६५ कित्ता र १ लाख ४५ हजार ९०८ टुक्रामा सीमित भएको छ। कित्ताकाटमा आएको गिरावटले जमिन विकास तथा प्लटिङ कारोबारमा पनि मन्दी आएको संकेत गर्छ।

घरजग्गा कारोबार धेरै हुने मालपोत कार्यालयहरूको विवरण हेर्दा, झापाको भद्रपुर मालपोत कार्यालय अग्रस्थानमा देखिन्छ। यस कार्यालयमा मात्र ७ हजार १२७ पटक कारोबार भएको छ। त्यसपछि क्रमशः इनरुवा, बेलबारी, भक्तपुर, जनकपुर, लगनखेल, धनगढी, चितवन, बुटवल र राजविराजको स्थान रहेको छ। विशेषगरी पूर्वी तराई क्षेत्रका जिल्लामा अझै पनि कारोबार सक्रिय देखिएको छ।

विस्तृत हेर्दा, कारोबार घटे पनि सरकारको राजस्व वृद्धि हुनु सकारात्मक संकेत हो। तर, दीर्घकालीन रूपमा मूल्य वृद्धि र प्लटिङमा आएको गिरावटले शहरीकरणको प्रवृत्ति र आमनागरिकको पहुँचमा जमिन किन्न सक्ने अवस्था कठिन बन्दै गएको स्पष्ट देखिन्छ। यसतर्फ नीति निर्माताहरूको गम्भीर ध्यान जानु जरुरी देखिन्छ।