सेवा खातामा घाटा निरन्तर, पर्यटन आय बढ्दा पनि शिक्षा खर्च उच्च

काठमाडौं, भदौ — चालु आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो महिनामा नेपालले सेवा खातामा अझै घाटा व्यहोर्नु परेको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार साउन महिनामा खुद सेवा आय रु. १३ अर्ब ३९ करोडले घाटा रहेको छ। गत वर्ष सोही अवधिमा यो घाटा रु. १५ अर्ब ६ करोड रहेको थियो।

सेवा खातामै सकारात्मक पक्ष भनेको पर्यटन आयमा आएको वृद्धि हो। साउन महिनामा भ्रमण आय १२.७ प्रतिशतले बढेर रु. ५ अर्ब ३८ करोड पुगेको छ। गत वर्ष सोही महिनामा यो रकम रु. ४ अर्ब ७७ करोड मात्र थियो। पर्यटन क्षेत्रमा विदेशी आगन्तुकको चाप बढ्न थालेपछि आयमा वृद्धि भएको देखिन्छ।

यद्यपि, विदेश जाने नेपालीहरूले गर्ने खर्च अझै ठूलो छ। साउन महिनामा भ्रमण व्यय २.८ प्रतिशतले घटेर रु. २१ अर्ब ७० करोड पुगेको छ। गत वर्ष सोही अवधिमा यो व्यय रु. २२ अर्ब ३२ करोड थियो।
यस व्ययभित्र शिक्षातर्फ मात्र रु. १४ अर्ब ३१ करोड खर्च भएको छ। गत वर्ष सोही अवधिमा शिक्षाका लागि विदेश जाने नेपालीहरूले रु. १४ अर्ब ९६ करोड खर्च गरेका थिए। यसले देखाउँछ कि शिक्षा उद्देश्यका लागि हुने भुक्तानी नै भ्रमण व्ययको प्रमुख हिस्सा हो।

यसै अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह २९.९ प्रतिशतले बढेर रु. १७७ अर्ब ४१ करोड पुगेको छ। अघिल्लो वर्ष साउन महिनामा यो रकम रु. १३६ अर्ब ६० करोड थियो। प्रवासमा रहेका नेपाली कामदारको पठाएको विप्रेषण नै हाल अर्थतन्त्रलाई मजबुत बनाउने प्रमुख आधार बनेको छ।

तर, प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (ईक्विटी मात्र) १३.५ प्रतिशतले घटेर रु. ६९ करोडमा सीमित भएको छ। गत वर्ष सोही अवधिमा प्रत्यक्ष लगानी रु. ८० करोड रहेको थियो। लगानीकर्ताहरू अझै सतर्क मुद्रामा रहेको देखिएको छ।

विश्लेषकहरूका अनुसार पर्यटन आयमा आएको वृद्धि सकारात्मक संकेत हो तर शिक्षा खर्चले सेवा खातामा ठूलो दबाब सिर्जना गरिरहेको छ। वैदेशिक लगानी निरन्तर घटिरहनु दीर्घकालीन रूपमा चुनौतीपूर्ण रहेको उल्लेख गरिएको छ।
समग्रमा, विप्रेषण प्रवाह सबल रहँदा सेवा खातामा देखिएको घाटा केही हदसम्म सन्तुलनमा पुगे पनि पर्यटन र लगानी क्षेत्रलाई अझ सबल बनाउनुपर्ने सुझाव अर्थविद्हरूले दिएका छन्।