साउनमा सुन आयात अकाशियो, यूएई प्रमुख आपूर्तिकर्ता

काठमाडौं – आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो महिना (साउन) मा नेपालले गरेको आयात तथ्याङ्कले फेरि पुष्टि गरेको छ कि सुन ठूलो आयात वस्तु बनेको छ। भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार, साउन महिनामै करिब १ खर्ब ६६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको सुन नेपाल भित्रिएको छ, जसमा संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) प्रमुख आपूर्तिकर्ता रहेको छ।

यूएईबाट सबैभन्दा बढी सुन

यूएईबाट मात्र HS Code 7108.13 (Gold) अन्तर्गत १ लाख ग्राम (१०० किलो) सुन आयात भएको छ। यसको मूल्य करिब रु. १५ खर्ब २६ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ भने यसबापत सरकारले रु. १५२ अर्ब ६३ करोड रुपैयाँ भन्सार राजस्व संकलन गरेको छ। कर दर करिब १० प्रतिशत रहेको यस आयातले एक्लै कुल सुन आयातको झण्डै ९२ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ।

त्यसैगरी, HS Code 7108.12 (Other unwrought non-monetary gold) अन्तर्गत पनि यूएईबाट थप २,५३८ ग्राम सुन आयात भएको छ। यसको मूल्य करिब ३५.२ करोड रुपैयाँ र भन्सार राजस्व ३.५ करोड रुपैयाँ पुगेको छ।

कतार, साउदी अरब र हङकङबाट पनि आयात

यूएई बाहेक अन्य मुलुकहरूबाट पनि उल्लेख्य मात्रामा सुन आयात भएको छ। कतारबाट २,४२३ ग्राम सुन आयात भई ३४.५ करोड रुपैयाँ मूल्य र ३.४७ करोड रुपैयाँ राजस्व प्राप्त भएको छ।

साउदी अरबबाट १,२४७ ग्राम सुन आयात हुँदा यसको मूल्य १८.१ करोड रुपैयाँ र राजस्व १.८१ करोड रुपैयाँ पुगेको छ।

त्यस्तै, हङकङबाट ७२४ ग्राम सुन आयात भई १०.२ करोड रुपैयाँ मूल्य र १.०४ करोड रुपैयाँ राजस्व उठेको छ।

संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट ६६२ ग्राम सुन आयात हुँदा यसको मूल्य ९.३६ करोड रुपैयाँ र राजस्व ९५ लाख रुपैयाँ रहेको छ।

संयुक्त अधिराज्य (युके) बाट ६५४ ग्राम सुन आयात भई ९.२२ करोड रुपैयाँ मूल्य र ९४.५ लाख रुपैयाँ राजस्व प्राप्त भएको छ।

मूल्यमा स्थिरता

विभिन्न मुलुकबाट आयात भएको सुनको मूल्य करिब प्रति ग्राम रु. १३,८०० देखि रु. १४,५०० को दायरामा रहेको छ। यो मूल्य अन्तर्राष्ट्रिय बजार मूल्यसँग मिल्दोजुल्दो देखिन्छ।

तर, यूएईबाट आएको ठूलो खेप (HS 7108.13) को लागत भने अलि बढी देखिएको छ, जसमा प्रति ग्राम रु. १५,२६४ परेको छ। ठूला खेप र ढुवानी खर्चका कारण मूल्य अलि बढेको विश्लेषण गरिएको छ।

राजस्वमा ठूलो योगदान

सुन आयातबाट साउन महिनामै सरकारले करिब रु. १६६ अर्ब राजस्व संकलन गरेको छ। कर दर करिब १० प्रतिशत रहेकाले सुन आयात अझै पनि नेपाल सरकारका लागि राजस्वको प्रमुख स्रोत बनेको छ।

तर, सुनजस्तो अउत्पादक वस्तु आयात हुँदा विदेशी मुद्रा सञ्चिति घट्ने र व्यापार घाटा बढ्ने जोखिम भने कायम छ।

अर्थतन्त्रमा प्रभाव

१) निर्भरता जोखिम – सुन आपूर्तिमा यूएईको हिस्सा ९० प्रतिशतभन्दा बढी भएकाले आपूर्ति अवरोध वा मूल्य हेरफेर भएमा नेपाल गम्भीर जोखिममा पर्न सक्छ।

२) व्यापार घाटा – एक महिनामै १ खर्ब ६६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको सुन आयात हुँदा देशको व्यापार घाटा अझै बढेको छ।

३) राजस्व निर्भरता – भन्सार राजस्वमा सुनको योगदान उच्च भएकाले सरकारी बजेट सुनको मागसँग प्रत्यक्ष जोडिएको छ।

४) विदेशी मुद्रा सञ्चिति – सुन आयातले विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटाउँछ, जसले पेट्रोलियम, खाद्यान्न र औद्योगिक कच्चा पदार्थ आयातमा समेत दबाब सिर्जना गर्छ।

साउन महिनाको तथ्याङ्कले देखाएको छ कि सुन नेपालका लागि वरदान र चुनौती दुवै बनेको छ। यसले राजस्वमा ठूलो योगदान दिए पनि व्यापार घाटा र विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा दबाब सिर्जना गरिरहेको छ।

अर्थशास्त्रीहरूको भनाइमा, आगामी दिनमा सरकारले सुन आयात नियन्त्रण, निर्यात विविधीकरण र उत्पादनमुखी उद्योग प्रवर्द्धन गर्न सके मात्र यस असन्तुलनलाई दीर्घकालीन रूपमा सुधार गर्न सकिनेछ।