भारतद्वारा ७७ करोड अमेरिकी डलरबराबरको बङ्गलादेशबाट हुने आयातमा प्रतिबन्ध

द्विपक्षीय व्यापारमा गम्भीर असर पार्ने कदमस्वरूप भारतको केन्द्रीय वाणिज्य तथा उद्योग मन्त्रालयले विदेश व्यापार महानिर्देशनालय (डीजीएफटी) को निर्देशनपछि बङ्गलादेशबाट स्थलमार्ग हुँदै आयात हुने विभिन्न वस्तुमा तत्काल प्रतिबन्ध लगाएको छ। ग्लोबल ट्रेड रिसर्च इनिसियटिभ (जीटीआरआई) को रिपोर्टअनुसार यस प्रतिबन्धले करिब ७७ करोड अमेरिकी डलर बराबरको सामानमा असर पार्नेछ, जुन कुल द्विपक्षीय आयातको ४२ प्रतिशत हो।

गार्मेन्ट, प्रशोधित खाद्य पदार्थ र प्लास्टिक सामग्रीजस्ता प्रमुख वस्तुहरू अब तोकिएका समुद्री बन्दरगाहहरूबाट मात्र भारत प्रवेश गर्न पाउनेछन् वा स्थलमार्गबाट पूर्णतः प्रतिबन्धित हुनेछन्। नयाँ नीतिअनुसार बङ्गलादेशबाट वार्षिक ६१ करोड ८० लाख अमेरिकी डलर मूल्यका कपडा अब दुई तोकिएका समुद्री बन्दरगाहमार्फत मात्र भारत प्रवेश गर्न सक्नेछन्, जसले भारतमा बङ्गलादेशको सबैभन्दा लाभदायक निर्यात च्यानललाई गम्भीर असर पार्नेछ।

जीटीआरआईले बङ्गलादेशले सन् २०२४ को अन्त्यदेखि भारतीय निर्यातमा क्रमिक प्रतिबन्ध लगाउँदै आएको जनाएको छ, जसमा पाँच प्रमुख बन्दरगाहहरूबाट धागो आयातमा रोक, चामल ढुवानीमा कडा नियन्त्रण, र कागज, सुर्ति, माछा तथा दूध पाउडरजस्ता दर्जनौं वस्तुमा प्रतिबन्ध समावेश छन्। साथै, बङ्गलादेशले आफ्नो भूमि भएर आवतजावत गर्ने भारतीय सामानमा प्रतिटन १.८ प्रतिशत ट्रान्जिट शुल्क समेत लागू गरेको छ।

यो निर्णय दुई देशबीच बढ्दो कूटनीतिक तनावको प्रतिक्रियाका रूपमा समेत हेरिएको छ। बङ्गलादेशका अन्तरिम प्रमुख सल्लाहकार मोहम्मद युनुसले भारतका उत्तरपूर्वी राज्यहरूलाई ‘भूपरिवेष्ठित’ भनेपछि विवाद उत्पन्न भएको थियो। युनुसको मार्च २०२५ मा चीन भ्रमणका क्रममा २.१ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको लगानी सम्झौता भएपछि ढाकाको बेइजिङसँगको बढ्दो निकटताले भारतमा रणनीतिक चिन्ता पैदा गरेको छ।