राष्ट्र बैंकको ११ महिनाको आर्थिक प्रतिवेदन: विदेशी सञ्चिति, रेमिट्यान्स, मुद्रास्फीति र कर्जामा सकारात्मक प्रगति

नेपाल राष्ट्र बैंकले हालै सार्वजनिक गरेको आर्थिक तथा वित्तीय प्रतिवेदनअनुसार चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को पहिलो ११ महिनामा नेपालले विभिन्न सूचकांकहरूमा उल्लेखनीय सुधार देखाएको छ। यस अवधिमा विदेशी मुद्रा सञ्चिति, चालु खाता, शोधनान्तर स्थिति, विप्रेषण आप्रवाह, मुद्रास्फीति दर, बैंकिङ क्षेत्रमा निक्षेप र कर्जामा समेत सकारात्मक प्रगति भएको छ।

विदेशी विनिमय सञ्चिति २५ खर्ब नाघ्यो, २५.९% वृद्धि

राष्ट्र बैंकका अनुसार जेठ मसान्तसम्म कुल विदेशी विनिमय सञ्चिति २५ खर्ब ६९ अर्ब ३८ करोड रुपैयाँ पुगेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा रहेको २० खर्ब ४१ अर्ब १० करोडको तुलनामा २५.९ प्रतिशतले वृद्धि भएको हो। अमेरिकी डलरमा हेर्दा सञ्चिति १८ अर्ब ६५ करोड पुगेको छ, जसमा राष्ट्र बैंकको हिस्सा २३ खर्ब ७४ अर्ब ४७ करोड (२३% वृद्धि) र बैंक तथा वित्तीय संस्थाको हिस्सा २ खर्ब ९४ अर्ब ९२ करोड (५३.२% वृद्धि) रहेको छ।

यो सञ्चिति अहिलेको अवस्था अनुसार १७.६ महिनासम्मको वस्तु आयात र १४.७ महिनाको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पर्याप्त रहेको छ। कुल सञ्चितिमा भारतीय मुद्राको हिस्सा २०.५ प्रतिशत छ।

रेमिट्यान्समा उल्लेखनीय वृद्धि, १५.५% ले बढेर १५ खर्ब नाघ्यो

११ महिनामा विप्रेषण आप्रवाह (रेमिट्यान्स) १५.५ प्रतिशतले बढेर १५ खर्ब ३२ अर्ब ९३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। जेठ महिनामात्रै १ खर्ब ७६ अर्ब ३२ करोड रेमिट्यान्स भित्रिएको छ, जुन अघिल्लो वर्षको जेठको तुलनामा ४७ अर्बले बढी हो। अमेरिकी डलरमा १२.७% वृद्धि भई विप्रेषण ११ अर्ब २५ करोड पुगेको छ।

खुद द्वितीय आय १६ खर्ब ६८ अर्ब ३० करोडमा पुगेको छ। वैदेशिक रोजगारीको श्रम स्वीकृतिमा पनि वृद्धि भएको छ—नयाँ श्रम स्वीकृति ४ लाख ५२ हजार ३२४ र पुनः स्वीकृति ३ लाख ८ हजार ६७ पुगेको छ।

मुद्रास्फीति घटेर २.७२% मा सीमित, खाद्य वस्तुमा न्यून वृद्धि

११ महिनाको अवधि सम्म उपभोक्ता मूल्य सूचकांकमा आधारित वार्षिक मुद्रास्फीति २.७२ प्रतिशत मात्र रह्यो, जुन अघिल्लो वर्षको ४.१७% भन्दा कम हो। खाद्य समूहमा ०.५४% मात्र वृद्धि भएको छ भने गैर-खाद्य समूहमा ३.९४% मुद्रास्फीति मापन गरिएको छ।

स्थानगत रूपमा काठमाडौं उपत्यकाको मुद्रास्फीति २.७३%, तराईमा २.५८%, पहाडमा २.४८% र हिमाली क्षेत्रमा ४.१८% छ। प्रदेश अनुसार कोशी र हिमाल क्षेत्रमा उच्च मुद्रास्फीति (४.१८%) देखिएको छ भने बागमती (२.२९%) र गण्डकी (१.७५%) मा न्यून मुद्रास्फीति छ।

चालु खाता र शोधनान्तर स्थिति दुवै बचतमा

११ महिनामा चालु खाता रु. ३०७ अर्ब ३१ करोडले बचतमा रहेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको २०० अर्ब ३८ करोडको तुलनामा उल्लेखनीय वृद्धि हो। प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी पनि ११ अर्ब ९ करोड पुगेको छ। यस्तै, शोधनान्तर स्थिति ४९१ अर्ब ४४ करोडको बचतमा छ, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ६५ अर्बको वृद्धि हो।

बैंकिङ क्षेत्र: निक्षेप, कर्जा, मुद्राप्रदाय र ऋण प्रवाहमा प्रगति

बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ११ महिनामा ८% ले निक्षेप वृद्धि गरेका छन्। निजी क्षेत्रमा प्रवाहित कर्जा पनि ८% ले वृद्धि भएको छ। वार्षिक विन्दुगत रूपमा निक्षेप १२% र कर्जा ८.७% ले बढेको हो। विस्तृत मुद्राप्रदाय ८.२% ले बढेको छ, जुन अघिल्लो वर्षभन्दा केही कम भए पनि स्थिर रहेको छ।

तरलता व्यवस्थापन: राष्ट्र बैंकबाट २१३ खर्बको प्रशोचन

राष्ट्र बैंकले स्थायी निक्षेप सुविधा र बोलकबोल प्रक्रियाबाट २१३ खर्ब ४३ अर्ब ५० करोड रुपैयाँको तरलता प्रशोचन गरेको छ। अघिल्लो वर्षको तुलनामा प्रशोचनमा वृद्धि भएको छ। ओभरनाइट तरलता सुविधा अन्तर्गत २ अर्ब ७० करोड र अन्तर-बैंक कारोबार १६ खर्ब ८१ अर्ब ५४ करोड भएको छ।

विदेशी विनिमय बजारमा राष्ट्र बैंकले अमेरिकी डलर ५ अर्ब १ करोड खुद खरिद गरी ६ खर्ब ७३ अर्ब २५ करोड रुपैयाँको तरलता प्रवाह गरेको छ।

निष्कर्ष: आर्थिक सुधारको स्पष्ट संकेत

राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकहरूले नेपालको समग्र आर्थिक अवस्थामा सुधार भइरहेको स्पष्ट संकेत दिन्छ। विदेशी मुद्रा सञ्चिति, चालु खाता, शोधनान्तर स्थिति, विप्रेषण र बैकिङ सूचकांकहरूको स्थायित्वले नेपाललाई निकट भविष्यमा आर्थिक स्थायित्वतर्फ अग्रसर गराउने आधार तयार गरेको छ। तर, कर्जा लगानी क्षमतामा अझै गति आउनुपर्ने र मुद्रास्फीति नीतिगत लक्ष्यअनुसार सम्हालिनुपर्ने आवश्यकता रहन्छ।